Το 1911 ένας άντρας βγήκε από τα δάση της Βόρειας Καλιφόρνια. Tο όνομά του ήταν Ishi (που σημαίνει άνθρωπος στη γλώσσα του αλλά καθώς στη φυλή του δεν έχουν ονόματα έμεινε έτσι γνωστός) και ήταν ο τελευταίος επιζώντας του λαού του, της φυλής των Yahi των αυτόχθονων πληθυσμών των ΗΠΑ. /
By Unknown author - Online Archive of California, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8986654
Ζητώντας κάπου να μείνει και να πει την ιστορία του βρήκε καταφύγιο στο μουσείο ανθρωπολογίας της Καλιφόρνια και στη φιλία ενός διακεκριμένου ανθρωπολόγου και ειδήμονα στους αυτόχθονες πληθυσμούς της περιοχής, τον Alfred Kroeber ― η μετέπειτα γυναίκα του οποίου, Theodora, πολύ αργότερα θα έγραφε την ιστορία του Ίσι: Ο Ίσι στους δύο κόσμους: Βιογραφία του τελευταίου άγριου Ινδιάνου της Βόρειας Αμερικής. /
By Unknown author - http://content.cdlib.org/ark:/13030/kt5b69n7tp/, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=481510
Ο Ίσι είχε ήδη πεθάνει τότε, συγκεκριμένα 10 χρόνια πριν το γάμο του Alfred και της Theodora και 13 χρόνια πριν τη γέννηση της κόρης τους Ούρσουλα. /
Το 1974 η Ursula Kroeber, γνωστή πλέον ως Ursula Κ. Le Guien, θα γράψει μια μικρή ιστορία, νοητικό τέχνασμα θα μπορούσαμε να την πούμε, που θα μπορούσε και να είναι εμπνευσμένη από το βίωμα του Ίσι. Το βίωμα ενός λαού που εκτοπίζεται και εντέλει αφανίζεται ολοσχερώς με πρόσχημα την ευημερία ενός άλλου λαού. /
Η Λε Γκεν μπορεί να μην γνώρισε ποτέ τον Ίσι αλλά ήταν εκεί όσο η μητέρα της έγραφε τη βιογραφία του και γνώριζε άλλους αυτόχθονες Αμερικανούς, φίλους του πατέρα της που φιλοξενούνταν και δούλευαν στη φάρμα όπου πήγαινε το καλοκαίρι με την οικογένειά της. Όλα αυτά τα περιγράφει σε ένα από τα μη μυθοπλαστικά της γραπτά του 1991, το Indian Uncles (Οι Ινδιάνοι θείοι, από την συλλογή δοκιμίων Dreams must explain themselves, 2018).Η επαφή της με τους ανθρώπους αυτούς και το έντονο αποτύπωμα που άφησε το πέρασμα του Ίσι από την ιστορία της οικογένειά της, τής εμφύσησαν μια ιδιαίτερη ενσυναίσθηση προς τους εκτοπισμένους λαούς. /
Η βία του αποικιοκρατικού εκτοπισμού που επέβαλε η δύση είναι κυρίαρχο θέμα στα σύμπαντα της Λε Γκεν και τη συναντάμε σε πολλά βιβλία της όπως το Η λέξη για τον κόσμο είναι δάσος (1972), τον Αναρχικό των δύο κόσμων (1974) και το Αριστερό χέρι του σκότους (1969) (που είναι και μεταφρασμένα στα ελληνικά), ανάμεσα σε πολλά άλλα. /
By D A R C 12345 - Own work, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=79647837
Το The ones who walked away from Omelas ―στα ελληνικά έχει μεταφραστεί ως Αυτοί που φεύγουν από την Όμελας― ανήκει στην πρώτη συλλογή διηγημάτων της συγγραφέως Οι δώδεκα κατευθύνσεις του ανέμου(1975) (κυκλοφορεί από εκδόσεις Αίολος σε μετάφραση του Γιώργου Μπαρουξή) και μιλάει για μια πόλη όπου επικρατεί η απόλυτη ευτυχία. /
Μια γη της επαγγελίας. /
Το διήγημα ξεκινάει περιγράφοντας τη γιορτή του καλοκαιριού που μόλις έχει αρχίσει. Αφηγείται πως όλες, όλοι και όλα είναι στους δρόμους με χαμόγελα, με λουλούδια, άλογα και μουσικές ―με υγιή λαγνεία και καλής ποιότητας ναρκωτικά αν χρειάζεται―, τονίζει πόσο ώριμοι και σοφοί είναι οι άνθρωποι αυτοί και πως είναι ευτυχισμένοι με μια ευτυχία βασισμένη στη δίκαιη διάκριση «ανάμεσα στο τι είναι απαραίτητο, στο τι δεν είναι ούτε απαραίτητο ούτε καταστροφικό και στο τι είναι απλώς καταστροφικό». Αναφέρει πως στην κοινωνία τους δεν υπάρχει βασιλιάς και οι νόμοι είναι πολύ λίγοι και «όπως ζουν χωρίς μοναρχία και δουλεία, έτσι ζουν επίσης χωρίς χρηματιστήρια, διαφημίσεις, μυστικές αστυνομίες και ατομικές βόμβες» όπως επίσης και πως η κοινωνία τους έχει θρησκείες, αλλά όχι κλήρο. /
Όλα είναι τέλεια στην Όμελας κι επειδή αυτό ακούγεται εξωπραγματικό ―και ίσως ελαφρύ ή βαρετό― η συγγραφέας παραδέχεται ότι για να το κάνει αληθοφανές πρέπει να μπει μια άλλη, πιο σκοτεινή, συνθήκη. /
Κοιτάξτε καταρχάς τι κάνει εδώ: απευθύνεται σε ένα ασυναίσθητο αλλά κοινό ένστικτο ότι κάθε χαρά θέλει και κάτι δυσάρεστο να την εξισορροπεί, το «χτύπα ξύλο» και το «σε καλό να μας βγει». /
Όλα είναι τέλεια στην Όμελας εκτός από ένα πράγμα. Μέσα σ’ ένα υπόγειο, σ’ ένα κελάρι ίσως, ενός από τα πανέμορφα δημόσια κτήρια της πόλης, σε ένα δωμάτιο με χωμάτινο δάπεδο και χωρίς καθόλου φως βρίσκεται ένα παιδί. Είναι υποσιτισμένο, ταλαιπωρημένο και πάρα πολύ τρομαγμένο. Κάποτε κάποτε μπαίνουν κάποιοι το κλοτσάνε για να σηκωθεί και του πετάνε ένα μπολ με τροφή και λίγο νερό και τότε το παιδί
«που δεν ζούσε πάντα στην αποθήκη και θυμάται το φως του ήλιου και τη φωνή της μητέρας του, μερικές φορές μιλάει. “Θα είμαι καλό παιδί” λέει. “Σας παρακαλώ αφήστε με να βγω. Θα ’μαι καλό παιδί!” Αυτοί δεν του απαντούν ποτέ. Παλιότερα το παιδί ούρλιαζε τη νύχτα ζητώντας βοήθεια και έκλαιγε πολύ, τώρα όμως βγάζει μόνο ένα κλαψούρισμα και μιλάει όλο και πιο λίγο. Είναι τόσο αδύνατο, που δεν υπάρχουν γάμπες στα πόδια του. Η κοιλιά του προεξέχει. Ζει με μισό μπολ καλαμποκάλευρο και λίπος τη μέρα. Είναι γυμνό. Οι γλουτοί και οι μηροί του είναι γεμάτοι κακοφορμισμένες πληγές γιατί κάθεται μόνιμα μέσα στα περιττώματά του».
(Ursula K. Le Guin (1973), Αυτοί που φεύγουν από την Όμελας από τη μετάφραση του Γ. Μπαρουξή). /
Όλοι ξέρουν για την ύπαρξη του παιδιού μας λέει η Λε Γκεν, όλοι το έχουν δει και όλοι ξέρουν ότι πρέπει να είναι εκεί που είναι γιατί αν κάποιος το έβγαζε έξω και το τάιζε και το έπλενε και του έδινε παιχνίδια και χάδια και το περιποιούταν όλη η χαρά κι η ομορφιά της πόλης ―λέει― θα χανόταν. Γιατί αυτός είναι ο όρος. Όσο το παιδί είναι εκεί οι σοφοί και ώριμοι κάτοικοι της Όμελας μπορούν να χαίρονται τη ζωή, κι η αρχιτεκτονική τους να είναι μεγαλόπρεπη, η μουσική τους θεσπέσια και η επιστήμη τους υψηλή. Και όσο κι αν στεναχωριούνται και ενίοτε θυμώνουν εντέλει το έχουν αποδεχτεί, νιώθουν την ανελευθερία της ευτυχίας τους και το βάρος που της δίνει η επίγνωσή τους και έτσι συνεχίζουν να την απολαμβάνουν. Και λόγω αυτού του παιδιού αγαπούν τα παιδιά τους πιο πολύ και νιώθουν περισσότερη ευγνωμοσύνη. Και έχουν πείσει τις εαυτές τους και τους εαυτούς τους ότι και να το ελευθέρωναν ποτέ το φυλακισμένο παιδί αυτό δεν θα μπορούσε να απολαύσει πια τίποτα. Άρα ας μείνει εκεί για το καλό των πολλών. /
Τι έχουμε εδώ; Ένα τυπικό ηθικό δίλημμα που φυσικά και δεν είναι καινούριο. /
Όταν ρωτούσαν τη συγγραφέα από που αντλεί τις εμπνεύσεις της η ίδια απαντούσε περιπαικτικά «ξεχνώντας τον Ντοστογιέφσκι και διαβάζοντας ανάποδα πινακίδες στον δρόμο». Η αλήθεια είναι ότι η βασική ιδέα της ένοχης ευημερίας της Όμελας έχει ως πραγματική έμπνευση τους Αδερφούς Καραμαζόφ και τον Μεγάλο Ιεροεξεταστή και τον William James, ενώ το όνομά της είναι ένα μέρος της ανάστροφης ανάγνωσης του Σάλεμ, Όρεγκον. /
Ούτε όμως η αναφορά του Σάλεμ εδώ μοιάζει τυχαία, όπως θα θυμάστε πρόκειται για άλλο ένα μέρος γνωστό για την καταδίωξη και τον αφανισμό αθώων ― γυναικών-μαγισσών. /
By Howard Pyle - Brandywine River Museum of Art, Accession number: 2007.9, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=115457234
Πέρα όμως και από τον Ντοστογιέφσκι, η σύνδεση της ευτυχίας των πολλών με τη δυστυχία κάποιων λίγων (στην καλύτερη περίπτωση) είναι ένα σχήμα που το συναντάμε συχνά στην ιστορία και είναι πολύ εύκολο ―και ίσως το πιο βολικό― να μείνουμε στο αναπόφευκτο μιας τέτοιας κατάστασης. /
Η Λε Γκεν αφήνει επίτηδες τη χροιά της αναγκαιότητας. Η δυστυχία, η κακουχία, η πείνα και ο βασανισμός του παιδιού είναι αναπόφευκτα τονίζει για την ευημερία της πόλης και όλα, όλες όλοι το ξέρουν αυτό, το μαθαίνουν από μικρή ηλικία, ότι έτσι πρέπει, ότι έτσι είναι τα πράγματα. Μαθαίνοντας την a priori συνθήκη ο κόσμος εκτιμά καλύτερα την ευτυχία του, πάντα με μια θαμμένη ενοχή στο βάθος που την κάνει πιο πολύτιμη. /
Υπάρχει μια θεολογία σε όλο αυτό και η Λε Γκεν επίτηδες την καλλιεργεί. Η θυσία είναι γραμμένη στα βάθη της ιστορίας, των αρχαίων γραφών, στη μυθολογία, από τον Μινώταυρο και την Ιφιγένεια μέχρι τον Ισαάκ και τον Χριστό, σε γυναίκες θαμμένες σε θεμέλια ή καταδικασμένες σε αέναη φροντίδα άλλων, στους σκλάβους, την εργατική τάξη, στις κάστες, στην παιδική εργασία, σε λαούς που αξίζουν λιγότερους από άλλους. /
Η φυσικοποίηση ευνοεί την αποδοχή του, ενθαρρύνει το σήκωμα των ώμων, την ταξινόμησή του στο αναπόφευκτο, φτιάχνει αυτό το «τι να κάνουμε; Έτσι είναι ο κόσμος – πάντα κάποιοι άνθρωποι θα υποφέρουν ώστε οι υπόλοιποι να ευημερούν». Και κατ’ επέκταση ότι κάποιοι άνθρωποι είναι πιο τυχεροί (aka πιο άξιοι;) από άλλους. Οι ερμηνείες ποικίλουν ανάλογα με τα συμφέροντα. /
Στο ντοκιμαντέρ του BBC The Settlers (Οι έποικοι) ο Louis Theroux κάνει ένα road movie στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Εκεί όπου Ισραηλινοί φτιάχνουν καταυλισμούς που σιγά σιγά το κράτος του Ισραήλ νομιμοποιεί, εκτοπίζοντας τους Παλαιστίνιους που ζουν εκεί με απειλές, βανδαλισμούς, και παρενοχλήσεις. Τους καίνε τα αυτοκίνητα, τους καταστρέφουν τις καλλιέργειες και τα περιβόλια, πετροβολούν τα σπίτια τους, τους ξυλοκοπούν. Πρόσφατα απήγαγαν δυο παιδιά. Το 2014 είχαν απαγάγει έναν έφηβο και τον είχαν κάψει ζωντανό. Ο δημοσιογράφος ταξιδεύει στη Δυτική Όχθη και μιλά με κόσμο, Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους. Οι έποικοι, θεωρούν τη γη ήδη δική τους. Ένας από αυτούς θεωρεί ότι Παλαιστινιακός λαός «δεν υπάρχει», ενώ η πρωτεργάτρια του εποικισμού, μια 80χρονη γυναίκα που έχει βάλει σκοπό της ζωής της μισό αιώνα τώρα με κάθε πολιτικό και οικονομικό μέσον να καταλάβουν οι Ισραηλινοί έποικοι όλη την Δυτική Όχθη, ονειρεύεται έναν παράδεισο για τους Ισραηλινούς, γελάει όταν ο δημοσιογράφος της θυμίζει ότι η εγκατάσταση πληθυσμών σε κατεχόμενα εδάφη σύμφωνα με τους διεθνείς νόμους θεωρείται έγκλημα πολέμου. Δεν δείχνει να φοβάται τίποτα, έχει το κράτος του Ισραήλ με το μέρος της. /
Είναι ένα παιχνίδι αντοχών και αφανισμού που έχει ως πρόσχημα-στόχο την ευημερία ενός και μόνο λαού. Η συμβίωση δεν είναι καν ενδεχόμενο. Για τους φονταμενταλιστές σιωνιστές είναι γραφτό, υπαγορευμένο από τις ιερές γραφές, κι αυτό τους δικαιώνει κάθε φρικαλεότητα που υπηρετεί τον ιερό τους σκοπό. /
Vivien Sansour. Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
Η Vivien Sansour γεννήθηκε τo 1978 στην Beit Jala, μια μικρή πόλη κοντά στη Βηθλεέμ. Ένα μέρος που όπως λέει στη συνέντευξή της στην Jennifer Higgie στο Frieze, είχε τόση ποικιλία, πλούτο και αφθονία που δεν χρειάστηκε ποτέ να αγοράσουν φρούτα γιατί τα δέντρα τους ήταν γεμάτα καρπούς, βερίκοκα και αμύγδαλα. Με την πάροδο του χρόνου αυτή η εκπληκτική βιολογική ποικιλομορφία άρχισε να μειώνεται τόσο λόγω της κλιματικής κρίσης όσο και γιατί οι Ισραηλινοί εποικισμοί καταπάτησαν τη γη και αγροτικές επιχειρήσεις ώθησαν τους τοπικούς καλλιεργητές σε άλλες ποικιλίες, διαφορετικές από αυτές που καλλιεργούσαν για τόσες γενιές. /
Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
Οι αποικιοκρατικές τακτικές εποικισμού δεν αφορούν μόνο τον εκτοπισμό και καταστροφή των ιθαγενών λαών αλλά και την οικολογική μετάλλαξη. Η καλλιέργεια και η χλωρίδα είναι μέρος του πολιτισμού των αυτοχθόνων λαών. Η καταστροφή και μετάλλαξή τους είναι ένας τρόπος πολιτιστικής απαλοιφής. Στην Παλαιστίνη, όπως και σε άλλα αποικιακά πλαίσια εποικισμού, η εξάλειψη του ιθαγενούς πληθυσμού στηριζόταν σε κάτι περισσότερο από τον φυσικό εκτοπισμό, την καταστροφή και τις οικολογικές αλλοτριώσεις. Αφαιρώντας την ιδιότητα της πραγματικής ζωής από την υπόσταση των Παλαιστινίων, ανάγοντας αυτούς και όλο τον φυσικό τους πολιτισμό σε απολιθώματα μέσα από τις ακατάπαυστες αποικιακές τους επιχειρήσεις, στόχος ήταν να μετατραπούν ουσιαστικά οι έποικοι σε νέους ιθαγενείς. Όπως και σε άλλα αποικιακά πλαίσια, η φύση δεν καταστράφηκε απλώς αλλά της αποδόθηκε η οντολογική κατάσταση της Φύσης με Φ κεφαλαίο μόνο όταν ιδιοποιήθηκε από τους εποίκους και διαμορφώθηκε και χρησιμοποιήθηκε από αυτούς προκειμένου να γίνει στη συνέχεια η ανθισμένη «Φύση των εποίκων». (Salih, Corry, 2021)/
Μέσα στα πλαίσια των επιχειρήσεων λιμοκτονίας και αφανισμού των Παλαιστινίων της Δυτικής όχθης, το κράτος του Ισραήλ έχει ποινικοποιήσει τη φροντίδα παραδοσιακών φυτών, μας λέει η Sansour σε άλλες συνεντεύξεις της. Έχει βάλει περιορισμούς στη χρήση νερού για πότισμα και έχει επιβάλει εξάρτηση από τα δικά του προϊόντα. Από το 1967 μέχρι σήμερα οι Δυνάμεις Άμυνας του Ισραήλ έχουν καταστρέψει 800000 ελαιόδεντρα, τη στιγμή που οι ελιές είναι το δεύτερο πιο σημαντικό προϊόν εξαγωγής της Παλαιστίνης. /
Η Sansour λίγο πριν μπει στην εφηβεία έφυγε από την Παλαιστίνη και εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Αμερική, στη Νότια Καρολίνα. Σπούδασε θέατρο, τέχνη και πολιτικές επιστήμες. Όταν τέλειωνε το μεταπτυχιακό της στην ανθρωπολογία αποφάσισε ότι ήθελε να επιστρέψει. Ψάχνοντας την εαυτή της και τα θέλω της όμως και με την θλιβερή επίγνωση ότι οι απαγορεύσεις που ισχύουν στην Παλαιστίνη δεν της επέτρεπαν να πάει εκεί να φτιάξει τη φάρμα που ονειρευόταν όπου θα καλλιεργούσε αυτά που ήθελε, κατέληξε στην Ουρουγουάη. /
Εκεί ο οργανισμός ΒΙΟ Uruguay έχει ιδρύσει ένα πρόγραμμα, το Merenderos, που διδάσκει γυναίκες ―που συνήθως είναι αυτές που μένουν στις επαρχίες και παλεύουν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους όσο οι άντρες είναι στις πόλεις για δουλειά― πώς να καλλιεργούν τις τροφές τους σε περιορισμένες περιοχές. Δουλεύοντας με τους ανθρώπους αυτούς και παρατηρώντας τους αγώνες τους ήταν που βρήκε πράγματι τη δύναμη να επιστρέψει στην Παλαιστίνη για να ξεκινήσει τη φάρμα της. Το Ισραήλ όμως είχε ήδη κατάσχει τη γη των γονιών της. /
Θυμάται πως το 2014 δέχτηκε δακρυγόνα όσο πήγαινε με τον ανιψιό της να φροντίσουν ένα akkoub, τοπικό Παλαιστινιακό φυτό που μοιάζει με γαϊδουράγκαθο, που είχε δει να έχει φυτρώσει σε βραχώδεις λόφους της περιοχής. /
Το Ισραήλ είχε ποινικοποιήσει τη φροντίδα του akkoub από το 2005. Αν και σήμερα η φροντίδα του επιτρέπεται, το βότανο είναι νόμιμα διαθέσιμο μόνο σε καλλιεργημένη μορφή από αγροκτήματα που ανήκουν στο Ισραήλ. /
Σήμερα η Sansour είναι η ιδρύτρια της Palestine Heirloom Seed Library (Βιβλιοθήκη σπόρων κειμηλίων της Παλαιστίνης) και της Travelling Kitchen (Κουζίνας που ταξιδεύει), δύο πρωτοβουλίες τις οποίες ξεκίνησε ως πρόταση βρώσης της Ιστορίας «αντί να την αποθηκεύουμε ως λείψανο του παρελθόντος». Τα φυτά, πιστεύει η καλλιτέχνης, δημιουργούν ευκαιρίες για να μιλήσουμε για την πολιτιστική ποικιλομορφία, τη βιοποικιλότητα και το γεγονός ότι η ζωή είναι τόσο μαγική. /
Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
Thanks for reading (μωβ αλμανάκ)! Subscribe for free to receive new posts and support my work.
Το Heritage Seed Library, ξεκίνησε το 2014. Μέσα από αυτό ζητούσε από αγρότες να της φέρουν σπόρους από είδη που ήταν υπό εξαφάνιση ώστε να τα ξανα-εισάγει «στους αγρούς, στην αγορά και στην κουζίνα» διατηρώντας έτσι πολιτισμικά στοιχεία που εκλείπουν, αναζωογονώντας την ταυτότητα του λαού της. *
«Η δουλειά μας είναι να τους ξαναζωντανέψουμε ― όχι για να επιστρέψουμε στο παρελθόν αλλά για να δώσουμε στις παλιές ιστορίες μια σύγχρονη ανάγνωση» λέει σε συνεντεύξεις της. Η ίδια θεωρεί την εαυτή της storyteller, αφηγήτρια, και πιστεύει ότι με τις ιστορίες προχωράμε στο μέλλον χωρίς να χάνουμε την κληρονομιά μας και την ταυτότητά μας./
«Έχει σημασία τι ιστορίες λέμε για να πούμε άλλες ιστορίες» λέει η Donna Haraway στο βιβλίο της Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene (2016).
«Έχει σημασία το πώς και το που ο Ουροβόρος καταπίνει την ουρά του, ξανά. Έτσι μόνο η δημιουργία νέων κόσμων τα βγάζει πέρα τον καιρό των δράκων.(…) Προσεκτική ερευνήτρια του κόσμου η Λε Γκεν με δίδαξε την Θεωρία της τσάντας μεταφοράς της μυθοπλασίας και της ιστορίας του φυσικού πολιτισμού. Οι θεωρίες της, οι ιστορίες της, είναι τσάντες ευρύχωρες για να συλλέξουμε, να μεταφέρουμε και να διηγηθούμε το υλικό του βίου.» /
«Κάθε ιστορία μας συνδέεται με τις ιστορίες της γης και των σπόρων μας κι έτσι ένας σπόρος μεταφέρει καμιά φορά την ιστορία ενός ολόκληρου χωριού ή μιας οικογένειας. Υπάρχει θρήνος αλλά υπάρχει και ζωή εκεί μέσα.» λέει η Sansour. /
Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
H Haraway, προκειμένου να μιλήσει για ένα νέο σύμπαν σχέσεων που θα μπορούσαν αναπτυχθούν σε μια μετα-ανθρωποκεντρική Χθουλούκενο, χρησιμοποιεί μια άλλη ιστορία της Λε Γκεν, την The Author of the Acacia Seeds And Other Extracts from the Journal of the Association of Therolinguistics (Η συγγραφέας των σπόρων της ακακίας και άλλα αποσπάσματα από το περιοδικό της Ένωσης Θερογλωσσολόγων). Πρόκειται για άλλο ένα μικρό διήγημα-κομψοτέχνημα ―βρίσκεται μέσα στη συλλογή Compass Rose (1982)― στο οποίο πέρα από τις υπέροχες υπόγειες παρατηρήσεις της πάνω στη σχέση γλώσσας, τέχνης και επικοινωνίας και ανθρωποκεντρισμού, η μεγάλη συγγραφέας μιλάει για τη βαθειάς σημασίας συμβιωτική σχέση μεταξύ ζωικής και φυτικής ζωής. /
(Έχετε δει το You got mail? Μέσα στα έμφυλα στερεοτυπικά του αμερικανικά διδάγματα περιγράφει σε μια σκηνή πώς οι άντρες βρίσκουν απαντήσεις για τα πάντα στον Νονό του Κόπολα ― the Godfather is the I Ching. Εγώ πιστεύω ότι απαντήσεις για τα πάντα υπάρχουν μόνο στο λογοτεχνικό σύμπαν της Λε Γκεν. ― Le Guin is my I Ching.) /
Τα μυρμήγκια Pseudomyrmex ferruginea της Κεντρικής Αμερικής ζουν σε υποχρεωτική συμβίωση με κάποια είδη ακακίας τα οποία προστατεύουν από άλλα βλαβερά φυτοφάγα παράσιτα και φυτά που ενδεχομένως να τους κρύψουν τον ήλιο και σε ανταπόδοση το φιλόξενο φυτό τους παρέχει τροφή και καταφύγιο ανάμεσα στα αγκάθια του. Αντίστοιχα στην Κένυα τα μυρμήγκια Crematogaster mimosae ζουν με ανάλογους όρους μαζί με άλλα είδη ακακίας. /
Η quid pro quo αυτή συνθήκη δεν έχει καθόλου να κάνει με τον παρασιτισμό όπου ο ένας οργανισμός απλώς εκμεταλλεύεται μονόπλευρα έναν άλλο. Η περίπτωση της αμοιβαίας συμβίωσης (άλλοτε υποχρεωτική άλλοτε προαιρετική) είναι μια σχέση αλληλεξάρτησης και διάδρασης και συναντάται συχνά στον φυσικό κόσμο. Εκτός από την περίπτωση των μυρμηγκιών τη βρίσκουμε και σε σχέσεις μεταξύ θαλάσσιων ανεμώνων και ψαριών-κλόουν αλλά και σε άλλου τύπου αμοιβαιότητες όπως συμπράξεις μεταξύ ομάδων από ζέβρες και γκνου προκειμένου να αντιμετωπίσουν μαζί απειλητικά αρπακτικά. /
Η συμβιωτική διαφορετικότητα είναι ίσως το μεγαλύτερο δίδαγμα που δεν έχουμε πάρει από τη φύση. /
Στη Συγγραφέα των σπόρων της ακακίας ένα θηλυκό μυρμήγκι-επαναστάτρια-ποιήτρια, επικοινωνεί τα συν(αισ)θήματά της με τη βοήθεια των σπόρων της ακακίας που έχει αφήσει στο τέλος του τούνελ της αποικίας της.
«Θα ξοδέψω την γλυκύτητα της ψυχής μου στους ξηρούς σπόρους. Μπορεί να βρεθούν όταν θα είμαι πια νεκρή. Άγγιξε το ξερό ξύλο. Φωνάζω. Είμαι εδώ», γράφει το μυρμήγκι./
Η Haraway δεν δέχεται τον όρο Ανθρωπόκαινος, δεν φταίνε όλοι οι άνθρωποι για τις ριζικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο φυσικό περιβάλλον από την εμφάνιση της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα μας λέει. Φταίει προπάντων η Δύση. Γι’αυτό προτιμά τον όρο Κεφαλαιόκαινος και προτείνει τον όρο Χθουλόκαινος για έναν κόσμο που έρχεται. Είναι ένας όρος που υποδηλώνει μια πολυμορφική, πλοκαμοειδή, διασυνδεσιακή, μη γραμμική ζωή, που σχετίζεται με το χθόνιο, το υπόγειο και το ριζωματικό, ―και όχι με τον πατριαρχικό και ιεραρχικό Κθούλου του Lovecraft, το οποίο δεν το είχε καθόλου κατά νου όταν το εισήγαγε. Τίποτα δεν φτιάχνεται μόνο του, μας λέει η Haraway, ο κόσμος γίνεται, προχωρά και εξελίσσεται μέσα από σχέσεις, από την επαφή και την αλληλεξάρτηση ― όπως το μυρμήγκι και η ακακία. /
Vivien Sansour. Travelling kitchen. Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
Το 2018 η Sansour ξεκίνησε ένα άλλο πρότζεκτ, την Κουζίνα που ταξιδεύει. Εξοπλισμένη με ένα μικρό ξύλινο κιτ κουζίνας, το οποίο όταν αποσυναρμολογείται χωράει στο αυτοκίνητό της, η Sansour ταξίδευε στη Δυτική Όχθη, με όλες τις δυσκολίες των μπλόκων και των παρακάμψεων από τις Ισραηλινές αρχές, και έστηνε την κουζίνα της στη μέση των χωριών. /
The Travelling Kitchen kit. Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
Ο κόσμος από το χωριό και τα γύρω χωριά ερχόταν από περιέργεια, καμιά φορά φέρνοντας ψωμί ή καρπούς, και οι συζητήσεις άνοιγαν· μιλούσαν για βιοποικιλότητα, πολυπολιτισμικότητα, για την κληρονομιά του λαού της και αντάλλαζαν ιστορίες ή συνταγές. Προέκυπταν μεγάλα γιορτινά τραπέζια όπου ο κόσμος μπορούσε να αισθάνεται ασφαλής και χαρούμενος. Με αυτό τον τρόπο, το χαρούμενο μοίρασμα της τροφής, το τραπέζι και οι δεσμοί που αναπτύσσονται ανάμεσα στους συνδαιτυμόνες γίνονταν πλατφόρμα ασφάλειας, ζεστασιάς και ευτυχίας, θύλακες ευωχίας./
Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
«Ευωχία» σημαίνει κατάσταση ευχαρίστησης και ικανοποίησης ― ιδιαίτερα μέσω καλού φαγητού και απόλαυσης. /
Με την καλλιτεχνική της πρακτική η Sansour εξερευνά την πολιτική της τροφής, τις ανισότητες που αναδεικνύονται και ενισχύονται μέσα από τα διατροφικά τρεντς, τη βία της καλλιέργειας της γης. Θεωρεί ότι η ίδια η πράξη της γεωργίας είναι βίαιη, με την έννοια ότι η προέλευσή της αποτελεί και την αρχή του ανθρώπινου άγχους. Η ανάπτυξή της σηματοδοτεί την απώλεια πίστης της ανθρωπότητας στην ικανότητα της φύσης να μας παρέχει τα αναγκαία της επιβίωσης και την επακόλουθη επιθυμία να την ελέγξουμε, λέει. Κι αυτός ο έλεγχος είναι πλέον το πρόβλημα παντού και πάντα.
«Όσο κι αν η δουλειά μου είναι η γεωργία, εξακολουθώ να παλεύω με αυτή τη σκέψη. Η γεωργία έχει βοηθήσει ανθρώπους να στήσουν τη ζωή τους, αλλά έχει επίσης εκτοπίσει πολλούς». /
«Στην Παλαιστίνη όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τις προθέσεις ή την καρδιά ενός ανθρώπου λέμε ότι είναι “καλό χώμα”. Επιστρέφω εκεί για να ρωτήσω τι είδους χώμα θέλουμε να είμαστε σε αυτόν τον κόσμο, ακόμα κι αν τα σώματά μας, τα χώματά μας, διαμελίζονται, μολύνονται και σχίζονται. Ανήκω πλέον στη διασπορά αλλά νοιώθω στο σώμα μου αυτό που συμβαίνει στο σπίτι μου.» /
Λίγο πριν τον Οκτώβρη του 2023 η the Palestinian Heirloom Seed Library είχε μόλις καταφέρει να αποκτήσει ένα κομμάτι γης στην Παλαιστίνη και να ετοιμαζόταν να ξεκινήσει ένα σχολείο-φάρμα. Πλέον όλα αυτά είναι παρελθόν. /
Vivien Sansour, Home (2018) Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
Το Νοέμβριο του 2023 η Sansour οργάνωσε ένα performative γεύμα με θέμα τις παιδικές της εμπειρίες από τη Γάζα και τη διατροφή της. Όταν ήταν μικρή ο πατέρας της την πήγαινε στη Γάζα και έτρωγαν ψάρια. Για πρώτη φορά δοκίμασε εκεί γαρίδες. Και μετά, στα 13 της δεν μπορούσαν πια να πηγαίνουν.
«Ήθελα να καλέσω τους ανθρώπους να γνωρίσουν τη Γάζα και να ερωτευτούν τη Γάζα, να αποκαλύψουν την ιερότητά της όχι μόνο ως ένα μέρος προς βομβαρδισμούς και να εξάλειψη, αλλά ως ένα μέρος για το οποίο αξίζει να πολεμήσουμε, να ζήσουμε και να το σώσουμε. Γιατί η Γάζα αυτή τη στιγμή μας σώζει όλους. Μας προκαλεί πραγματικά να αναλογιστούμε την απάθεια με την οποία έχουμε αποδεχτεί το απαράδεκτο. Η Γάζα μας καλεί να εξαγνίσουμε το σύστημά μας ακόμα και καθώς πεθαίνει». /
Η Sansour σήμερα έχει επιστρέψει στην Αμερική. «Ζω εδώ, στην κοιλάδα του Χάντσον, κι αυτή είναι μια χώρα όπου ζούσαν πολλοί ιθαγενείς Αμερικανοί, συμπεριλαμβανομένων των Μοχάκ, των Λενάπε και άλλων» έλεγε σε συνέντευξή της η Sansour το 2023.
«Φρόντισαν αυτή την καταπράσινη και όμορφη κοιλάδα, είχαν το καλαμπόκι τους εδώ, και τώρα οι περισσότεροι από αυτούς είναι πρόσφυγες σε άλλα μέρη. Μιλάνε γι’ αυτούς σαν να μην υπάρχουν». /
Η δημιουργία του προσφυγικού προβλήματος αποτελεί μέρος μιας συνεχιζόμενης διαδικασίας εξαναγκασμού της εξαφάνισης της Παλαιστινιακής ιθαγενείας. Η «εξαφάνιση» δείχνει επομένως μια αποικιακή διαδικασία εποίκων που ξεκίνησε το 1947 με τις προσπάθειες των εποίκων στη συνέχεια να γίνουν αυτόχθονες στην Παλαιστίνη διαγράφοντας βίαια τους αυτόχθονες κόσμους ζωής. (Salih, Corry, 2021). /
Η εκκαθάριση που λαμβάνει χώρα από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι αυτή τη στιγμή δεν είναι ένας αμυντικός πόλεμος απέναντι στην επίθεση της Χαμάς όπως το προβάλουν κανάλια και συστημικά μέσα ενημέρωσης αλλά η κορύφωση μιας μακρόχρονης ύπουλης και απάνθρωπης διαδικασίας. /
Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
H Sansour που στέλνει τους σπόρους της και συνεργάζεται με αγρότες της Δυτικής Όχθης περιέγραφε στην τελευταία της συνέντευξη τον Ιανουάριο που μας πέρασε για τις δυσκολίες και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν οι αγρότες αυτοί από τις απαγορεύσεις, το πώς οι έποικοι τους καταστρέφουν συστηματικά τα χωράφια, τους ελαιώνες, τα περιβόλια τους ― πώς πρόσφατα είχαν σκοτώσει έναν φίλο της αγρότη ο οποίος μάζευε με την οικογένειά του τις ελιές από τα δέντρα του όταν μια συμμορία από οπλισμένους εποίκους τον πλησίασαν, τον έσπρωξαν να πέσει και αφού τον κλότσησαν τον πυροβόλησαν και έφυγαν. /
Οι κίνδυνοι για τη γεωργία σήμερα βεβαίως δεν αφορούν μόνο τις ανθρώπινες συστηματικές καταστροφές στην Παλαιστίνη αλλά έχουν να κάνουν με τεράστιες πολυεθνικές παραγωγής σπόρων και χημικών, με καλλιέργειες θερμοκηπίων, μονοκαλλιέργειες και νέα είδη γενετικά τροποποιημένων σπόρων, καταστροφικά όχι μόνο για την ανθρώπινη υγεία αλλά και για ολόκληρο το οικοσύστημα του πλανήτη μας. Έχουν επιπτώσεις παγκοσμίως, στη Νότιο Αμερική, στην Καραϊβική, στην Ινδία και σε πολλά άλλα μέρη εκτός της Παλαιστίνης όπου μεταξύ άλλων και καθώς το Ισραήλ βρίσκεται στους πρωτοπόρους της γενετικής μηχανικής, οι Παλαιστίνιοι κι οι καλλιέργειές τους γίνονται τα πειραματόζωά τους. Τα λιπάσματα που εμπορεύεται το Ισραήλ στην Παλαιστίνη, τα οποία είναι παράνομα σε άλλες χώρες όπως και στο ίδιο το Ισραήλ και τα τοξικά απόβλητα έχουν ως αποτέλεσμα οι περιπτώσεις καρκίνου να έχουν πολλαπλασιαστεί στις αγροτικές περιοχές, περιοχές γνωστές για τη μακροζωία των κατοίκων τους λέει η Sansour. /
Απέναντι στην εξαφάνιση o σπόρος έχει μια ιδιαίτερη δύναμη σαν σύμβολο. /
«Στις καταστάσεις που ζούμε, κι εγώ και όλοι οι Παλαιστίνιοι, σε αυτή τη διαρκή απειλή της ζωής μας, ήταν στον σπόρο που βρήκα ένα καταφύγιο, μια καθοδήγηση». /
Travelling Kitchen, Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
«Το αποξηραμένο σώμα μιας μικρής εργάτριας βρέθηκε δίπλα στον σπόρο 31 όταν ανακαλύφθηκε το χειρόγραφο. Το κεφάλι είχε αποκοπεί από τον θώρακα, πιθανώς από τα σαγόνια ενός στρατιώτη της αποικίας. Οι σπόροι, προσεκτικά διατεταγμένοι σε ένα σχέδιο που μοιάζει με πεντάγραμμο, δεν είχαν ανακατωθεί. (Τα μυρμήγκια της κάστας των στρατιωτών είναι αναλφάβητα· έτσι ο στρατιώτης πιθανώς δεν ενδιαφέρθηκε για τη συλλογή άχρηστων σπόρων από τους οποίους είχαν αφαιρεθεί τα βρώσιμα μικρόβια.) Δεν έμειναν ζωντανά μυρμήγκια στην αποικία, η οποία καταστράφηκε σε πόλεμο με γειτονική μυρμηγκοφωλιά κάποια στιγμή μετά τον θάνατο της συγγραφέα των σπόρων ακακίας.»
By Ryan Somma, cropped by me. Fama Clamosa (talk) 13:14, 20 January 2010 (UTC) - From flickr (here), same as File:Pseudomyrmex ferruginea Ryan Somma.jpg, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9031974
Ξεκίνησα να γράφω αυτό το κείμενο σ’ ένα καφέ στο Bermondsey. Είχα πάει να δω την έκθεση του πρώτου αφροαμερικανού καλλιτέχνη που του έκανε ποτέ αναδρομική το MoMA, το 1971, του Richard Hunt - ενός σπουδαίου, ακτιβιστή αφαιρετικού γλύπτη του οποίου το έργο προσωπικά γνώριζα από ελάχιστα μέχρι καθόλου. /
Είχε μια υπέροχη μέρα και σχεδόν με τύφλωνε ο ήλιος που έμπαινε από τη τζαμαρία του καφέ δίπλα στη γκαλερί. Ο κόσμος έξω απολάμβανε εκστατικά τη λιακάδα. Φορούσαν όλες και όλοι σανδάλια κι ανάλαφρα ανοιχτόχρωμα ρούχα, έβγαζαν βόλτα χαρούμενα σκυλιά, είχαν βάλει καπελάκια στα μωρά στα καρότσια, έπιναν ροζέ κρασί και καφέ στα εξωτερικά τραπεζάκια, σου χαμογελούσαν όταν περνούσες. /
Πριν λίγες μέρες στο Facebook κόσμος ανέβαζε ποστ παραπόνων γιατί ομάδες που διαδήλωναν ενάντια στη γενοκτονίας του Παλαιστινιακού λαού προκάλεσαν στη ΔΕΘ τη ματαίωση μιας ομιλίας ενός Ισραηλινού συγγραφέα, μια ομιλία που είχε οργανωθεί από την Ισραηλινή Πρεσβεία. /
Την περασμένη εβδομάδα είχαμε πάει σε μια συναυλία με τον γιο μου, τα εισιτήρια ήταν το δώρο του για τα περσινά του γενέθλια. Το συγκρότημα, οι 21 pilots, τέλειωνε την παγκόσμια περιοδεία τους στου Λονδίνο. Το O2 ήταν κατάμεστο, sold out, ο κόσμος χόρευε και τραγουδούσε με απίστευτο ενθουσιασμό. /
Εκείνο το βράδυ το Ισραήλ βομβάρδισε ξανά τη Γάζα. Και το επόμενο. /
Την 77η επέτειο από τη Nakba, έπαψε να λειτουργεί και το τελευταίο αντικαρκινικό νοσοκομείο στη Λωρίδα της Γάζας. /
«Ο όρος είναι αυστηρός και απόλυτος. Ούτε καν έναν καλό λόγο δεν πρέπει να πει στο παιδί κανένας. Συχνά οι νέοι, αφού δουν το παιδί και βρεθούν αντιμέτωποι με αυτό το τρομερό παράδοξο, γυρίζουν σπίτι τους κλαίγοντας ή με τα μάτια στεγνά μεν, αλλά βράζοντας από θυμό. Μπορεί να το αναλογίζονται για βδομάδες ή χρόνια. Όμως, καθώς περνά ο χρόνος, αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι ακόμη και αν ήταν δυνατό να ελευθερωθεί το παιδί, δεν θα το ωφελούσε η ελευθερία του: μια κάποια αόριστη ευχαρίστηση από τη ζέστη και το φαγητό σίγουρα, αλλά τίποτα περισσότερο. Έχει πια εκφυλιστεί και αποβλακωθεί τόσο πολύ, που δεν μπορεί να νιώσει το ίδιο πραγματική χαρά. Έχει ζήσει με τον φόβο τόσον καιρό, που θα του είναι αδύνατο να απαλλαγεί από αυτόν. Είναι πολύ άξεστο για να ανταποκριθεί σε μια ανθρώπινη μεταχείριση. Πραγματικά, μετά από τόσον καιρό μάλλον θα ήταν δυστυχισμένο χωρίς τοίχους γύρω του να το προστατεύουν, και χωρίς σκοτάδι για τα μάτια του, και χωρίς τα περιττώματά του για να κάθεται από πάνω. Τα δάκρυά τους για την ακραία αδικία στεγνώνουν όταν αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την τρομερή δικαιοσύνη της πραγματικότητας και να την αποδέχονται. Όμως αυτά τα δάκρυα και ο θυμός τους, αυτή η δοκιμασία της γενναιοδωρίας τους και η αποδοχή του γεγονότος ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, είναι ίσως και η αληθινή πηγή της υπέροχης ζωής τους. Η ευτυχία τους δεν είναι βαρετή και ανεύθυνη. Ξέρουν ότι κι αυτοί, όπως και το παιδί, δεν είναι ελεύθεροι. Ξέρουν τι θα πει συμπόνια.»
(Ursuka K. Le Guin (1973), Αυτοί που φεύγουν από την Όμελας, από τη μετάφραση του Γ. Μπαρουξή). /
Οι Twenty One Pilots πήραν το όνομά τους από το θεατρικό έργο “All My Sons" του Αμερικανού συγγραφέα Arthur Miller. Στο έργο, ο πρωταγωνιστής Joe Keller είναι ένας εργοστασιάρχης που πουλάει ελαττωματικά εξαρτήματα αεροπλάνων στον στρατό κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ως αποτέλεσμα, 21 πιλότοι πεθαίνουν σε δυστυχήματα που προκλήθηκαν από τα ελαττωματικά αυτά εξαρτήματα. /
Οι 21 pilots δεν έκαναν ούτε το παραμικρό σχόλιο για το τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη κατά τη διάρκεια της συναυλίας τους. /
Την περασμένη εβδομάδα στο Facebook κόσμος ανέβαζε ποστ για τη χαρά του που η Ελληνική συμμετοχή πέρασε στην Eurovision. Την Κυριακή κόσμος πανηγύριζε για την υψηλή θέση της Ελλάδας στη Eurovision. /
Το Ισραήλ ήρθε, λέει, δεύτερο. /
Η Λε Γκεν αντιτίθεται στην ανάδειξη μιας φυσικής ροής των πραγμάτων όπου κάποιοι υποφέρουν ώστε κάποιοι άλλοι να ευημερούν ― όσο κι αν βλέπει με αξιοθαύμαστη διαύγεια πως ο σύγχρονος δυτικός κόσμος μοιάζει βραχυκυκλωμένος σε αυτές τις συνεπαγωγές. Αυτό που θέλει εκείνη είναι να τις σπάσει. Να σπάσει τη μονοσήμαντη σύνδεση της ευτυχίας μας με τη δυστυχία άλλων, να ξορκίσει την κατάρα, να αναδείξει άλλες δυνατότητες. /
Φυσικά και δεν έχει τη λύση. Δεν πιστεύει όμως στην ηττοπάθεια. /
Πριν λίγες μέρες ένας φοιτητής του New York University στην τελετή αποφοίτησής του εξέφρασε την συμπαράστασή του για τον Παλαιστινιακό λαό και κατήγγειλε τη γενοκτονία που πραγματοποιείται εκεί αυτή τη στιγμή. Το πανεπιστήμιο ανακάλεσε το πτυχίο του. /
Δεν αντέχουν όλοι να μένουν και να απολαμβάνουν την ένοχη ευτυχία τους στην Όμελας μας λέει στο τέλος της ιστορίας. Υπάρχουν κάποια άτομα, έφηβα, νεαρά ή και μεγαλύτερα, που δεν αντέχουν. Και όταν αντικρίζουν για πρώτη φορά το παιδί ―ή ίσως και όχι την πρώτη φορά απαραίτητα, κάποια έστω κι αφού πάνε και ξαναπάνε να το δουν― δεν επιστρέφουν πια σπίτι τους για να κλάψουν ή να θυμώσουν και μετά να το ξεχάσουν. Φεύγουν μόνα τους, αφήνουν πίσω τους τα όρια της πόλης, αφήνουν πίσω τους την Όμελας και περπατάνε στην έρημο και κανείς -ούτε καν η συγγραφέας- δεν ξέρει που πάνε. Μπορεί να χαθούν, να μην αντέξουν, κάποια να επιστρέψουν ή να βρουν άλλες πόλεις όχι τόσο ευτυχισμένες και ίσως κάποια να φτιάξουν τη δική τους, μια πόλη, έναν κόσμο, που η ευημερία ίσως να είναι ταπεινότερη αλλά δεν θα χρειάζεται παιδιά να χάνουν τις οικογένειές τους, τα σπίτια τους, να λιμοκτονούν και να σκοτώνονται κάτω από ερείπια. /
Το ίδιο Σάββατο με τη Eurovision τεράστιες πορείες στην Ευρώπη διαμαρτύρονταν για την γενοκτονία. /
Ένα χρόνο μετά την Όμελας, to 1974, η Λε Γκεν κυκλοφόρησε το The dispossessed (Οι στερημένοι θα μπορούσε να είναι μια πιστή μετάφραση, ή Όσοι έχουν στερηθεί – στα ελληνικά πάντως μεταφράστηκε ―θρυλικά― ως «Ο αναρχικός των δύο κόσμων») – ο ήρωάς της, ο Shevek, μεταξύ ενός κόσμου όπου δεν υπάρχει ιδιοκτησία και ενός υψηλά καπιταλιστικού κόσμου δεν νοιώθει να ανήκει πουθενά. /
Φορούσα το παλαιστινιακό μου φουλάρι και διάβαζα δοκίμια της Ursula Le Guien πίνοντας καφέ στο ηλιόλουστο Bermondsey. /
Στην τελευταία δημοσκόπηση στη Βρετανία για πρόθεση ψήφου βγήκε πρώτο το κόμμα των Reformist, το κόμμα αυτών που έφεραν το Brexit. /
Εχθές η Βρετανική κυβέρνηση διέκοψε τις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ για επικείμενη εμπορική συμφωνία. /
Μετά από 11 εβδομάδες αποκλεισμού χθες το Ισραήλ επέτρεψε την είσοδο πέντε φορτηγών με ανθρωπιστική βοήθεια. Οι ποσότητες όμως είναι απελπιστικά ανεπαρκείς. 14000 βρέφη κινδυνεύουν αυτή τη στιγμή να πεθάνουν. /
«Σε μια άνευ προηγουμένου κοινή ανακοίνωση, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς κάλεσαν το Ισραήλ να σταματήσει την επέκταση των στρατιωτικών του επιχειρήσεων στη Γάζα και να επιτρέψει την απρόσκοπτη ανθρωπιστική πρόσβαση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Παράλληλα, οι τρεις χώρες δήλωσαν την πρόθεσή τους να αναγνωρίσουν την Παλαιστίνη ως ανεξάρτητο κράτος.» λένε οι ειδήσεις σήμερα. /
H Λε Γκεν δεν είχε απάντηση για το που πάνε αυτοί που εγκαταλείπουν την Όμελας. Κάποτε λέει τη ρώτησε η Margaret Atwood σε μια ζωντανή συζήτηση μπροστά σε κοινό κι εκείνη άλλαξε θέμα. /
Ούτε πιστεύει στις απόλυτες ουτοπίες. Οι οραματικοί κόσμοι της έχουν ελευθερίες και αγάπη, είναι κοινωνίες ενίοτε πιο συμπεριληπτικές και φωτεινές από τις σύγχρονες αλλά έχουν τα σκοτάδια τους. /
Εισάγοντας όμως εκείνη τη στιγμή που αυτά τα ―πολλά ή λίγα, νεαρά ή μεγαλύτερα δεν έχει σημασία― άτομα αρνούνται να μείνουν στην Όμελας αφήνει να αναβοσβήνει το φως μιας ουτοπίας. Μια υποψία. /
Ένας σπόρος. /
«Ερωτεύτηκα τον κόσμο των σπόρων επειδή είναι ένας κόσμος που μοιάζει να ’ναι νεκρός αλλά στην πραγματικότητα είναι ανατρεπτικός, είναι ένας κόσμος που αντιστέκεται. Είναι επίμονος, ανθεκτικός και γεμάτος ζωή». /
Η Vivian Sansour εξακολουθεί και μαζεύει τους σπόρους της γης της Παλαιστίνης. Όταν ξεκίνησε το Palestine Heirloom Seed Library πριν δέκα χρόνια δεν πίστευε ότι προετοιμαζόταν για τέτοιο εύρος μαζικής γενοκτονίας που λαμβάνει χώρα αυτή τη στιγμή, όσο κι αν είχε επίγνωση της σταδιακής εξόντωσης του λαού της. Αυτή τη στιγμή πιο πολύ από ποτέ οι σπόροι της αποτελούν ζωτικούς φορείς ελπίδας. /
Vivien Sansour. Image from https://viviensansour.com/. Courtesy: the artist
«Είμαστε οι σπόροι – οι σπόροι μας είναι μέρος μας και είμαστε μέρος τους. Και βιώνουν την εξόντωση όπως εμείς.(…) Ο θρήνος είναι σημαντικό μέρος του ταξιδιού μας. Και τώρα που όλα πια έχουν καταστραφεί δεν έχει νόημα να το αρνιόμαστε αλλά να μάθουμε πώς να γίνουμε η ζωή και ο σπόρος για νέα ζωή».
Vivien Sansour.
/
Μπορεί να μοιάζει ότι όπου κι αν πάμε η Όμελας είναι συνέχεια εδώ. /
Αλλά τουλάχιστον ας αποφασίσουμε ότι εμείς έχουμε φύγει. /
Κι ας έχουμε μαζί μας σπόρους. /
* όπου δεν αναφέρεται διαφορετικά έχω κάνει εγώ τις μεταφράσεις των κειμένων
Για το καθιερωμένο τραγουδάκι του τέλους να εδώ οι L7 τα σπάνε για την υποκρισία απέναντι στον πόλεμο:
Λευτεριά στην Παλαιστίνη
Thanks for reading (μωβ αλμανάκ)! Subscribe for free to receive new posts and support my work.
